Zasady dobrej debaty

Utworzono: środa, 30 listopad 2016 21:23

Poprawiono: środa, 16 styczeń 2019 15:16

Odsłony: 31461

Przedstawione poniżej zasady zostały opracowane przez jedną z turkusowych grup warsztatowych, która miałem przyjemność wspierać w jej pracy.

Organizowanie debaty

Bez względu na to jakiego tematu dotyczy debata i kto w niej uczestniczy jest niezwykle istotne, aby była ona prowadzona w atmosferze szczerości i swobody wypowiedzi, ale też z poszanowaniem godności każdego z uczestników. Należy pamiętać, że celem prowadzonych debat ma być nie tylko wypracowywanie wniosków i stanowisk, ale też stworzenie nawyku i umiejętności rozmawiania o sprawach trudnych w sposób rzeczowy i pozbawiony agresji. A jeżeli mamy budować takie umiejętności u innych, to wpierw musimy zadbać o nie we własnym gronie.

O prawidłowe zorganizowanie i przeprowadzenie debaty powinny zadbać trzy osoby: lider, moderator i realizator.

Lider debaty jest odpowiedzialny za sprawy merytoryczne. Dba o dobór dyskutantów wiodących lub panelistów, dobór materiałów, a na początku debaty określa jej temat i być może wygłasza jakieś wprowadzenie. Lider musi znać się na przedmiocie debaty i dbać o trzymanie się tego przedmiotu przez dyskutantów.

Moderator debaty jest odpowiedzialny za przyjazny dla wszystkich uczestników przebieg debaty, za to, aby każdy mógł się swobodnie wypowiedzieć, aby nikt nie był pomijany lub atakowany, a także za to, aby dyskutanci szanowali harmonogram i stosowali się do przyjętych ograniczeń czasu wypowiedzi. Moderator debaty nie musi się znać na jej przedmiocie, a nawet lepiej, gdy się nie zna, bo wtedy nie będzie zabierać głosu w sprawach merytorycznych. Jeżeli jednak chce taki głos zabrać, to musi się zapisać do głosu (u siebie) na takich samych prawach jak inni, a zabierając głos w roli dyskutanta, powinien wyraźnie poinformować o tym zebranych.

Realizator debaty jest odpowiedzialny za wszystkie sprawy organizacyjne związane z całym cyklem przygotowania i przeprowadzenia debaty.

Należy stanowczo unikać sytuacji, w której rolę lidera i moderatora odgrywa ta sama oso-ba. Najczęściej oznaczałoby to, że jedna z tych funkcji zostanie poważnie zaniedbana. Dopuszczalne jest natomiast łączenie funkcji realizatora z liderem bądź moderatorem. Szczegółowe obowiązku wymienionych wyżej osób są następujące:

Obowiązki lidera debaty:

1. Określenie tematu debaty i ewentualnie jej agendy.
2. Przygotowanie lub wskazanie materiałów źródłowych.
3. Zaproszenie dyskutantów wiodących (paneliści, prelegenci, eksperci) i uzgodnienie z nimi obszarów tematycznych i czasów ich wypowiedzi.
4. Zaproszenie protokolanta, jeżeli jest przewidziany.
5. Otwarcie debaty, przedstawienie tematu i ewentualnie dyskutantów wiodących, słowo; wstępne o celu debaty.
6. Jeżeli debata ma jasno określony cel, to wskazanie tego celu oraz kryteriów jego osiągnięcia (po czym poznamy, że cel został osiągnięty).
7. Dbałość o utrzymywanie debaty w przyjętym zakresie tematycznym.
8. Merytoryczne podsumowanie debaty na jej zakończenie.
9. Przygotowanie materiałów po debacie, jeżeli jest to przewidziane.
10. Ewentualne kontakty z mediami na temat debaty.

Obowiązki moderatora debaty:

1. Po wystąpieniu lidera przedstawienie siebie i swojej roli zebranym, a także zaproponowanie przyjęcia zasad dobrej debaty. Należy dążyć do tego, aby te zasady zostały przyjęte jednomyślnie.
2. Dbałość o przestrzeganie zasad debaty przez wszystkich jej uczestników.
3. Pilnowanie agendy i czasu zebrania.
4. Udzielanie głosu, a także jego odbieranie, gdy pojawi się taka konieczność (tego działania stanowczo nie należy nadużywać).
5. Tworzenie przyjaznego klimatu, a w szczególności reagowanie na przypadki agresji lub wypowiedzi naruszającej godność uczestników debaty, a nawet osób nieobecnych, o których mowa w debacie.
6. Dziękowanie osobom, które przestrzegają przyjętych zasad.

Zadania moderatora debaty są bardzo ważne, a przy tym wcale nie są łatwe. Musi on bowiem charakteryzować się dwiema ważnymi cechami:

• asertywność, co w jego przypadku oznacza stanowcze, ale nieagresywne, reagowanie na przypadki nieprzestrzegania zasad dobrej debaty,
• bezstronność, co oznacza, że nie może nikogo ani faworyzować, ani dyskryminować ze względu na jego poglądy lub z jakichkolwiek innych powodów.

Obowiązki realizatora debaty:

1. Zorganizowanie miejsca debaty, a więc sali z odpowiednim wyposażeniem (rzutnik, nagłośnienie, flipcharty, szatnia), a także ustawienie krzeseł, np. kinowe lub w kręgu. Szczegóły uzgadnia z liderem i moderatorem. Pozostawienie miejsca debaty w stanie uzgodnionym z dysponentem lokalu.
2. Organizacja obsługi technicznej, w tym w czasie debaty, o ile jest to potrzebne.
3. Jeżeli to możliwe, zadbanie o kuluary, gdzie uczestnicy debaty mogliby się spotkać na gruncie mniej oficjalnym.
4. Zorganizowanie cateringu, jeżeli jest potrzebny.
5. Wysłanie zaproszeń do uczestników lub ich zaproszenie w inny sposób (np. przez ogłoszenie w Internecie).
6. Zaproszenie mediów, jeżeli jest przewidziane przez lidera. Szczegóły uzgadnia z liderem.
7. Rozesłanie materiałów z przebiegu debaty (wnioski, protokół,…) do jej uczestników i innych zainteresowanych osób, o ile jest to przewidziane.
8. Zapewnienie finansowania, jeżeli jest przewidziane. To zadanie obejmuje również sporządzenie budżetu, pozyskanie źródła finansowania, a następnie rozliczenie wszystkich wydatków.

Kodeks Dobrej Debaty

Kodeks dobrej debaty to zbiór zasad, które powinny być przestrzegane przez wszystkich uczestników debaty nie pomijając oczywiście lidera i moderatora. Należy dążyć do tego, aby zasady prowadzenia debaty zostały przyjęte przez uczestników spotkania w drodze konsensusu.

Emocje

1. Szanujemy się wzajemnie, unikamy agresji, insynuacji i uwag o charakterze osobistym.
2. Staramy się mówić o faktach, a gdy wyrażamy opinię zaczynamy ją od słów „moim zdaniem…”, pamiętamy też, że nasza opinia może być jedną z wielu.
3. W sytuacjach, gdy ktoś nas atakuje, stosujemy komunikat JA, czyli mówimy, jakie wzbudza to w nas emocje, a nie jak oceniamy naszego rozmówcę.
4. Zakładamy, że wszyscy mają dobre intencje.
5. Słuchamy aktywnie.

Dyscyplina

1. Trzymamy się tematu debaty.
2. Nie mówimy jednocześnie z kimś, nie przerywamy, zabieramy głos dopiero wtedy, gdy moderator nam go udzieli.
3. Nie zajmujemy się naszym smartfonem; wyłączamy go na czas debaty.
4. Rozmowy prywatne pozostawiamy na czas rozmów kuluarowych.
5. Stosujemy się do uwag moderatora.

Organizacja

1. Debatą kierują lider i moderator.
2. Lider określa zakres tematyczny i czasowy debaty oraz jej cel i ewentualnie kryteria jego osiągnięcia.
3. Moderator określa zasady debaty i dąży do ich przyjęcia przez wszystkich uczestników.
4. Moderator uzgadnia z uczestnikami maksymalny czas wypowiedzi i zasady udzie-lania głosu ad vocem; może też zaproponować, że pytania będą zadawane na pi-śmie.
5. Moderator prosi uczestników o wyłączenie (ewentualnie wyciszenie) telefonów.

Dobra debata to taka, po zakończeniu której nie mamy poczucia straconego czasu, natomiast chcielibyśmy znów się spotkać i rozmawiać.