Menu główne
dr hab. Ryszard Praszkier, Cieszę się, że nie lubię kalafiora, bo jak bym go lubił to bym go jadł, a nie znoszę tego świństwa czyli konstruktywna rola paradoksu i niespójnego myślenia; 15 lutego 2018
- Utworzono: niedziela, 18 luty 2018 14:43
- Poprawiono: środa, 16 styczeń 2019 14:41
- Odsłony: 6899
Jesteśmy przyzwyczajeni do myślenia spójnego i logicznego. Jeżeli dowiadujemy się o czymś, co przeczy naszemu obrazowi świata (czy innych ludzi), za wszelką cenę staramy się „załatać” tę niezgodność. W psychologii jest to znane jako mechanizm redukcji dysonansu poznawczego. Jesteśmy gotowi na każdą „woltę” myślową, byle tylko utrzymać poznawczą spójność. Na przy-kład, jeżeli żyjemy w przekonaniu, że jakaś grupa społeczna nie nadaje się do matematyki (lub do pływania) i jeżeli spotkamy jakiegoś przedstawiciela tej grupy, który jest wybitnym matema-tykiem (lub pływakiem), to szybko sobie tłumaczymy, że to jest tylko wyjątek, albo że ta osoba tak naprawdę nie należy do tej grupy, albo że ktoś się podszył tylko po to by „zamącić” … i znów mamy spójny obraz świata.
Ponadto lubimy myśleć linearnie: od A do B, od B do C. Mamy poczucie „ogarniania” świata jeżeli wszystko daje się wytłumaczyć „od A do B”.
Tymczasem okazuje się, że współczesny złożony świat wymaga widzenia zjawisk w myśl teorii złożoności: A wpływa na B, B działa na C, a C wchodzi w interakcję z A… i zamiast prostych łańcuchów logicznych tworzą się dziwaczne pętle sprzężeń zwrotnych. Mogą one prowadzić do nagłych, niespodziewanych skoków czy załamań (np. coś dziwnego nagle dzieje się z rynkiem, czy w slumsach niespodziewanie następuje skok rozwojowy i tamtejsze parcele z dnia na dzień stają się drogie). Dlatego może Jeff Bezos, twórca i CEO Amazon.com napisał, że spójność myślenia niekoniecznie jest pozytywną cechą….
Chcemy być kreatywni i chcemy aby nasze firmy były innowacyjne. Ale kreatywność po-lega na „dziwacznym” skoku w sferze poznawczej – poza dotychczasową rutynę i logikę. Zaczyna więc być przydatne myślenie niespójne, skokowe; w „wystrzeleniu” umysłu poza rutynę (a więc – w kreatywności) pomagają paradoksy i wzajemnie sprzeczne stwierdzenia. Czyż więc wchodzimy w świat alternatywnych systemów poznawczych?
Wideo wykonała społecznie firma Manufaktura video